Rad je posvećen pokušaju da se prvo delo despotice Jelene Serske osvetli kroz trenodijsku tradiciju helenske i vizantijske poezije, ostavljajući po strani druge delove intertekstualne mreže iz koje je istkano, pre svega ikonofilsku i stoičko-etičku tradiciju. Intertekstualne veze sa trenodijskom baštinom nisu jednoznačne, ali upravo u svojoj složenosti omogućavaju da se na hermeneutičkom putovanju stigne do samosvojnosti prvog ženskog glasa srpske književnosti. Rad će za tom samosvojnošću tragati na mestu na kome hrišćanski doživljaj stvarnosti, i sveobuhvatan i univerazalno kodiran, stupa u dodir sa ličnim, emotivnim i osetilnim – sa semantičkim zračenjem koje se sabira u dve reči: telo i maternji.

Na osnovu posrednih svedočanstava zna se da je Cvijeta Zuzorić kao muza inspirisala mnoge dubrovačke i italijanske poete renesanse. Prema shvatanjima savremenika bila je otelotvorenje skladnog spoja fizičke lepote i duhovne usavršenosti. Istovremeno, davala je osobeni ton intelektualnim krugovima Dubrovnika XVI veka, te se formirao tokom vremena svojevrsni kult Cvijete Zuzorić, koji je nadrastao njenu individualnu pojavu uznoseći je ka simbolu renesanse na našim prostorima.

Namera mi je da u ovom tekstu kontekstualizujem poeziju Danice Marković kao autorke koja je delovala u okvirima domanantne muške pesničke formacije. To ću učiniti baveći se diskursima srpske istorije književnosti, konstruisanjem novih interpretativnih okvira za njihovo čitanje. Poći ću od teze da je je simptom modernizacije i izvođenja perifernog nacionalnog književnog polja uspostavljanje autonomije književnosti. Srpsku modernu ću, zato, definisati kao malu, perifernu evropsku književnu kulturu koja teži da razvije autonomiju književnih praksi i time nacionalnog književnog polja. U tom segmentu referiraću na tekstove Predraga Palavestre i Jovana Deretića. Zatim ću se usredsrediti na feministički orijentisane interpretacije Biljane Dojčinović i Magdalene Koh koje se tiču poezije Danice Marković. Analizirajući interpretaciju Radomira Konstantinovića, zagovaraću tezu da je ova autorka artikulisala žensko lirsko ja u svojoj poeziji, koristeći strategije i taktike dominantno muške modernističke pesničke kulture u kojoj je participirala. 

Esej analizira žanrovski sinkretizam poezije Danice Marković tako što uočava čitav niz intimističkih književnih oblika u njenim pesmama. Dovodi, pritom, u pitanje uobičajeno određenje njenog pesničkog opusa kao ispovednog i autobiografskog i ukazuje na značajan udeo dnevničkog u njenim stihovima. Imajući u vidu njenu oslobođenu žensku subjektivnost, kao i njen buntovni stav prema društvenim predrasudama patrijarhalne kulture, intimizam njene poezije sagledava sa stanovišta rodnih studija.

U radu se analiziraju pripovetke Leposave Mijušković. Pokazuje se njihovo mesto u kontekstu srpske književnosti i analizira se recepcija tokom života i nakon smrti autorke. Primenjeni pripovedački postupci poput tehnike toka svesti i fragmentarnost teksta, kao i diskontinuirano shvatanje vremena i subjektivistička perspektiva i interiorizacija pripovedanja, ove pripovetke locira u književnoistorijski kontekst početka srpske moderne, koji podrazumeva raskid sa realističkom pripovetkom. Analizom sadržaja pripovedaka definiše se ljubavna priča kao njihova tematska okosnica na osnovu čega se ove pripovetke uključuju u ljubavni diskurs literature. Pokazuje se njihova pripadnost intimističkim žanrovima karakterističnim za žensku književnost početka XX veka i prepoznaje se pripadnost fukoovski shvaćenom žanru ispovesti koji, pored ljubavne tematike, podrazumeva autobiografsku zasnovanost i analitičnost narativa. Analizom prirode glavnih likova pokazuju se generativni momenti i performativnost njihovog rodnog identiteta, gde se kao ključni momenti analizom izdvajaju prekoračenje zabrane i melanholija.

Cilj ovoga rada je na temelju općih teoretskih odrednica Bildungsromana utvrditi razlike između muške i ženske varijante ove vrste romana, kao i pratiti razvoj Bildungsromana koji pišu žene: od njegovih početaka, pa sve do dvadesetog stoljeća, kada ova vrsta uslijed snažnih povijesnih, društvenih i kulturoloških promjena i modernističkih strujanja doživljava velike izmjene, a spisateljice su, možda i više nego prije, svjesne razvoja ženske ličnosti do granica koje i dalje određuje patrijarhalno društvo.

Rad razmatra roman Nove (1912) Jelene Dimitrijević i žensko pitanje, tj. položaj žene u orijentalnom društvu na prelazu dva veka. Kroz glavnu junakinju Fatmu, vaspitanu na zapadnoevropskim, prosvetiteljsko-sentimentalnim uzorima, autorka je sagledala aspekte položaja žene u zatvorenim društvima, a njenom pobunom najavljuju se i stvarne, revolucionarne promene, koje će se desiti u turskom društvu (Mladoturska revolucija). Po svojoj temi i njenoj obradi, ovaj srpski roman, sa početka 20. veka, zanimljiv je i u internacionalnim okvirima. 

U radu se razmatra esejistički opus Isidore Sekulić u rodnom ključu. Prvo se pokazuje zašto je upravo esej idealna forma za spisateljke i zašto ga je Isidora tako rado koristila pišući o stranim i domaćim autorkama. Taj žanr pre svega daje određenu formalnu i tematsku nezavisnost, dozvoljava da se izraze sopstvene vizije i intelektualna ubeđenja, pomaže da se ulazi u polemike i izrazi poseban glas ženskog subjekta. U drugom delu teksta analiziraju se pojedini eseji koje je Isidora Sekulić posvetila problemu feminizma ili spisateljicama. Kao prvi se razmatra važan, mada do sada malo zapažen, esej iz 1911. Ima li pravo Konstantin Bruner? u kome Isidora polemiše sa tezama nemačkog filozofa na temu inferiornosti ženskog uma i predstavlja svoj zahtevni feminizam. Dalje, u tekstu se predstavljaju Isidorini eseji o stranim evropskim spisateljicama (Virdžiniji Vulf, Selmi Lagerlef, Fransoaz Sagan) u kojim esejistkinja primenjuje univerzalni pristup ženskoj književnosti. Na kraju se razmatraju eseji o domaćim autorkama (Danici D. Hristić, Danici Marković, Jeleni Dimitrijević, Jelisaveti Ibrovac, Milici Janković, Vidi J. Radović, Smilji Đaković i na kraju Milici Kosić Selem). Na tom esejističkom materijalu pokazuje se evolucija Isidorinog pristupa čitanju žena i njenog pomeranja od univerzalnog prema rodnom.

U tekstu je reč o radu književnice, etnografkinje i pedagoga Jelice Belović Bernadžikovske na samoafirmaciji i afirmaciji stvaralaštva savremenica. Njena nastojanja da rad žena u kulturi i javnoj sferi opiše i predstavi sagledana su u svetlu specifične ideje o kulturi koju izlaže u monografiji o vezu iz 1907. godine, i povezana sa radom i recepcijom savremenica predstavljenim u almanahu Srpkinja iz 1913. godine. 

U međuratnoj Jugoslaviji, pored, ranije formiranih, humanitarnih društava javljaju se i prve feminističke organizacije koje se zalažu za politička prava žena. O radu i organizovanju feminističkog pokreta u međuratnoj Jugoslaviji može da se govori počev od 1919. godine. Društva koja su baštinila feminističke ideje 1926. godine su se izdvojila od ženskih, posvećenih isključivo humanitarnom radu. Žene iz tih društava stvorile su novi savez u koji su mogla da se učlane isključivo društva Ženski pokret. Kraljevina Jugoslavija je u svom okviru imala šest različitih pravnih područja. Sve vreme trajanja ove države nije izvršeno ujednačenje građanskog prava. Ženska udruženja se sve vreme trajanja Kraljevine nastojala da se prava žena i muškaraca zakonski izjednače.

Rad je pokušaj da se preko časopisa za žene sa početka 20. veka i na primeru dve spisateljke, Jelene Dimitrijević, Isidore Sekulić, i nešto starije Milice Stojadinović Srpkinje, pokaže kako odevanje govori o socijalnom statusu, kulturnoj i društvenoj pripadnosti, i kako se uz pomoć odeće vrši diferencijacija ili identifikacija u društvu. Kada se posmatra odeća spisateljki ili kada se govori o onome šta one pišu o odevanju, uočava se da odeća pokazuje zavisnost, ropstvo ali i oslobađanje od društvenih normi. Iako odeća izražava i artikuliše rodne različitosti, ona je pre svega izraz individualnosti i pokušaj ličnosti da obeleži svoje mesto u društvu. S druge strane, tekstovi u časopisima pokazuju kako odeća ima socijalnu i kulturnu dimenziju i u vezi je sa podržavanjem nacionalnih osećanja i vrednosti.

Na prostoru južne Ugarske i Kneževine Srbije kategorije poput emancipacije žena, „ženskog pitanja” i „ženskih prava” razmatraju se u drugoj polovini devetnaestog veka. Pod okriljem nacionalno-oslobodilačkog pokreta emancipacija žena se dovodi u tesnu vezu sa formiranjem srpske države i nacije. Ovaj rad predstavlja pokušaj da se osvetle različiti diskursi vezani za emancipaciju žena, „žensko pitanje” i „ženska prava” u časopisu Žena koji je izlazio u Novom Sadu, između 1911. i 1921. godine. Prvi deo rada pruža opštiji teorijski okvir za analizu ženskih časopisa na srpskom jeziku koji su objavljivani na početku 20. veka. Drugi deo rada posvećen je analizi konkretnih primera iz časopisa Žena.