Dok je u studiji Ženska štampa i kultura ženstvenosti, u kojoj je analizirana ženska štampa u Srbiji od 1960-1986. godine, konstatovano da je „štampa srca“ medij „kulture ženstvenosti“, koji podržava tradicionalnu predstavu o ženi i „ženskoj prirodi“, komparativna analiza pet savremenih ženskih listova na slučajnom uzorku jul-oktobar 2012. godine, ukazuje na njenu naglašenu orijentaciju na potrošnju, kao glavnu temu i na junakinju potrošnje - „šopingholičarku“. U Srbiji danas dominiraju dve vrste štampe za žene: luksuzni, licencni, u našim uslovima skupi, relativno niskotiražni glossy časopisi čijim sadržajem dominira Nj.V. oglas, i jeftina, popularna, ponekad licencna štampa za žene sa dominantnim sadržajima praktično-savetodavne orijentacije. Sve ređi, tradicionalni, domaći „ženski“ listovi opšteg tipa teško preživljavaju konkurenciju.

Cilj ovoga rada je da na metodološkim osnovama Habermasove teorije građanske javnosti i njenih feminističkih revizija i primena ocrta mogući pristup proučavanju i definisanju feminističke kontrajavnosti u okvirima srpskog društva i kulture. Autorka polazi od shvatanja da je određena subalterna kontrajavnost u potpunosti formirana tek kada se odgovarajuća marginalizovana društvena grupa od pretežno pasivne publike pretvori u sopstvenog glasnogovornika, obrazujući paralelnu diskurzivnu arenu. Zato sve manifestacije feminističke kontrajavnosti u srpskim sredinama do završetka Prvog svetskog rata sagledava kao proces postepenog "rađanja" ove javnosti. Takođe, polazi se i od shvatanja da podređene javnosti ponavljaju put formiranja građanske javnosti. Podrazumevajući doprinose učenja Svetozara Markovića i Ujedinjene omladine srpske, i drugih konkretnih autorki/autora u procesu ženske emancipacije tj. nastajanja feminističke kontrajavnosti u 19. veku, autorka se u ovom radu ograničava na analizu Devojačkog romana Drage Gavrilović (1889). Kao specifično periodički žanr, roman u nastavcima, ovaj roman je odigrao dvostruku ulogu u datom procesu: 1) on je akter i začetnik feminističke kontrajavnosti, jednim delom zahvaljujući i fragmentarnosti forme i njene kontekstualne neodvojivosti od časopisne celine, koja ga čini graničnim žanrom između književnosti i žurnalistike; zatim zahvaljujući i dijaloškoj formi prosvetiteljskog diskursa kao i činjenici da je ostvaruje u najmasovnijem mediju svoga vremena – štampi; 2) dok istovremeno, kao proizvod fikcije, predstavlja i samu sliku rađanja te javnosti.

Rad analizira časopis Žena (1911–1921), koji je pokrenula i uređivala Milica Tomić. Kontekstualizacijom uredničke politike časopisa pokazuje se emancipatorsko-prosvetiteljska tendencija ovog lista, a posebno se analizira uloga i značaj književnih priloga. Cilj rada je da pokaže ulogu i mesto književnosti u emancipatorskim procesima, kao i da ukaže na paradigmatičnost lista Žena za korpus časopisa sličnog usmerenja u istoriji ženske štampe.

Za seksualnu pedagogiju s kraja 19. i početka 20. veka od presudnog značaja bila je ideja o zdravoj i snažnoj (srpskoj) naciji. Sankcionisanje i normiranje seksualnog ponašanja bilo je u funkciji negovanja vrlina i načela potrebnih za formiranje poželjnog identiteta građana mlade nacije. U ovom radu opisuju se i analiziraju kulturalni i pedagoški diskursi polnosti i seksualnosti, koji se najčešće javljaju u vezi sa brakom i porodicom, te reproduktivnim zdravljem i higijenom. Tvrdi se da su određeni pojmovi i znanja „doputovali“ iz zapadnoevropskih zemalja na teritoriju Srbije, gde su bez promena usvojeni. Kategorija „rase“ pokazala se važnom za razumevanje usvajanja ideja sa Zapada.

U ovom radu pokušaću da, kroz analizu diskursa u pismima objavljenim u časopisu „Ženski svet: organ dobrotvornih zadruga Srpkinja“, istražim vrednosne stavove čitateljki o modi i oblačenju. Putem tekstualne analize sadržaja, u prvom delu rada opisaću program i dominantnu ideologiju o modi promovisanu u samom časopisu, a zatim ću, koristeći se konkretnim primerima iz pisama čitateljki, uporediti tu ideologiju sa vrednosnim stavovima koji su izneti u pismima. U analizi ću posmatrati uzajamnu povezanost mode i koncepata tradicije, morala i emancipacije žena.

The paper’s intention is to present how Ottoman Greek women challenged social inequalities through press, during the Tanzimat period and up to the 1908 Constitutional Reform. The study is based on three journals published in Istanbul, namely Kypseli (1845), Eurydice (1870-1873) and Bosporis (1899-1907), and focused on the journals’ discourses on education inequalities. The debates on women’s education, the argumentation and philosophical platforms provided, illustrate the changing contents of the notions like “equality”, “inequality”, “social injustice” and “female emancipation”. The paper will try to evince the impact of the changing ideologies and political events/circumstances on the changing content of the educational debates and on the declining “feminist” discourse, reflected in the aforementioned journals.

Taking as a starting point the association between embroidery and language conveyed by the Greek myth of Filomela and Procne, this article examines the relationship between social status and ornaments like embroidery and lace. In order to illustrate this relationship an example is selected form the letters exchanged between the Marquise of Alorna and her Father where a connection is established between the production of these 'feminine' crafts, women's culture and womens writing, in the XVIII^th Century.

Ovaj rad ispituje načine transfera i recepcije francuskih književnih i kulturnih modela u opusu Jelene Dimitrijević. Prikazano je kako njeni junaci vide Francusku i kako posredstvom tih modela stvaraju sliku za koju se ubrzo ispostavlja da je čist privid – opsena. U svom istraživanju, autor se najviše oslanja na relativno mlad ogranak francuske komparatističke škole – imagologiju. Najpre će biti izložene neke od metoda i termina ove škole (od Baldansperžea do Pažoa), sa posebnim osvrtom na komparativno-imagološki pristup čiji je istaknuti predstavnik savremeni komparatista Danijel Anri Pažo. Korišćena je i terminologija iz ruske komparatistike (Žirmunski) te iz francuske poststrukturalističke kritike (Bart, Ženet, Kristeva). Obe su relevantne za ovo istraživanje. Posle teorijskog uvoda, ispitane su mogućnosti primene navedenih postupaka u delu Jelene Dimitrijević, a u kontekstu francuske kulture i francuske misli. U prvom planu se nalazi problematika recepcije zapadne kulture na Istoku (Solun), ali i vice-versa: viđenje Istoka u očima strankinja koje tamo putuju i žive. Na kraju, ovaj rad ističe imaginarni karakter konstruisane slike o drugom kao i njene realne posledice.

Opšte je mesto o Danici Marković, a donekle i o većini srpskih književnica početkom XX veka, da je kao autorka tematski i žanrovski ograničena na ono što se tradicionalno smatralo „ženskim“ prostorom u književnosti – privatni, intimni život subjekta i prvo lice. Ovaj rad će nastojati da prikaže jednu drugu stranu Danice Marković, kao i promenu do koje je, pod uticajem iskustva Prvog svetskog rata i učešća u Topličkom ustanku, došlo u njenom odnosu prema zajednici. Poređenje između predratne pesme „27-mi juni“ i posleratnih „Utisaka iz bune u Toplici“, kao i pesme „Dvanaest hiljada“, treba da posluži kao osnov za upotpunjavanje predstave koju imamo o odnosu Danice Marković prema zajednici u kojoj je živela i stvarala, ali i srpskih književnica uopšte prema iskustvu Prvog svetskog rata.

Ukazano je na osnovna obeležja opusa Jovanke Hrvaćanin, na koji posebno svetlo pada iz perspektive njenog posthumno objavljenog, a zapravo prvog napisanog ozbiljnijeg dela, romana Neviđeni. Njeno stvaralaštvo, koje nikada nije u celini sagledano, čine dve, tematski i formalno različite celine. Najvredniji deo njenog opusa (Pjesme neviđenom, roman Neviđeni, Zapisi), nastao u međuratnom periodu, ispunjen je centralnim autorkinim iskustvom iz godina odrastanja i otkriva osnovna svojstva njene poetike: jezgrovitost kazivanja, sklonost introspekciji, orijentisanost na unutrašnja preživljavanja i otkrivanje sebe dostojnom sagovorniku. Čežnja za idealom, za ljubavlju kao integralnim iskustvom i istinskim drugim, koja i jeste spiritus movens njenog stvaranja, osnova je na kojoj počiva koherentnost napisanog.

Ovaj rad pokušava da tipološki prikaže različiteforme nomadizma u stvaralaštvu i životu Milene Pavlović Barili (1909-1945), slikarke i pesnikinje, koja je bila aktivna u međuratnom periodu i umetnice koja je pripadala različitim kulturnim sredinama. Ona je stvarala između srpskog i italijanskog, nemačkog i francuskog, španskog i anglo-američkog jezika i kulture. U prvom delu rada dato je kratko objašnjenje savremenog nomadizma kao performativne metafore intelektualnog i umetničkog načina mišljenja, stvaranja i postojanja (po Baumanu, Delezu, Gatariju i Brajdoti). U drugom delu teksta predložena je tipologija nomadizma Milene Pavlović Barili: nacionalno-etnički, lingvistički, umetničko-estetski, rodni, kulturni i književno-žanrovski nomadizam. Putujući model egzistencije i različite forme nomadizma čine Milenu Pavlović Barili umetničkom pojavom koja funkcioniše u međuzonama, u poližanrovskim i interdisciplinarnim diskursima.