Slovenačka feministkinja i književnica Zofka Kveder, živela je u Pragu od 1900. do 1906. godine sa hrvatskim pesnikom Vladimirom Jelovšekom. Tokom svog boravka u Pragu, posećivala je praške boemske kafee poput Uniona i Slavije i studentska udruženja poput Slavije i Prage, u kojima je vladala kulturna atmosfera. Tamo je upoznala Zdenku Haskovu, Miloslavu Sisovu, Helenu Maliržovu, Mariju Majerovu,[2] a kasnije ju je Zdenka Haskova upoznala s književnicom Ruženom Svobodovom. U Pragu je čitala skandinavsku književnost, češka nije ostavila naročito snažan utisak na nju, a studirala je rusku. Pisala je za češke novine i prevodila slovenačku književnost na nemački.[3] Tako je uspostavila veze i sa urednicama Anom Ziegloserovom, Terezom Novakovom, između ostalih.[4]

Treba imati u vidu da je u vreme kada je Zofka Kveder živela u Pragu, Češka i dalje bila pod vlašću Austrougarske monarhije i da je zbog toga rani feministički pokret od početka bio vezan za nacionalni pokret. Čehinje nisu nailazile na otpor Čeha u borbi za prava žena na visoko obrazovanje i glasanje, jer su delili potčinjen položaj. S obzirom na to da su kao narod imali zajedničkog neprijatelja, Česi i Čehinje su se zajedničkim snagama borili za svoja prava i slobodu. Sve vreme tokom borbi za emancipaciju, žene su imale podršku Tomaša Masarika, budućeg prvog predsednika Češke republike, koji je zahvaljujući braku s Amerikankom Šarlot Garig bio pod jakim uticajem progresivnih ideja sa Zapada.[5] Takvo okruženje je uticalo i na oblikovanje Zofkinih odnosa s istaknutim Čehinjama i na stvaranje čitave mreže kontakata feministkinja s prostora slovenskih zemalja.

Zofka Kveder se s Vladimirom Jelovšekom i njihovom ćerkom Vladom preselila u Zagreb, gde su rođene još dve njihove ćerke. Jelovšek i Kvedrova su se razveli, a ona se 1914. godine venčala s hrvatskim političarem Jurajem Demetrovićem. U Zagrebu je osnovala i uređivala časopis Jugoslavenska žena,[6] koji je izlazio od 1917. do 1920. godine. U njemu je, između ostalog, objavljivala novosti iz čeških feminističkih krugova i portrete čeških feministkinja i književnica. Osim tekstova koji su proizvod njenih ličnih poznanstava i vezanosti za praške dane, u časopisu su objavljivani i tekstovi o Ruskinjama i Poljakinjama, zbog čega se može smatrati riznicom znanja o slovenskom feminizmu i vezama južnoslovenskih feministkinja s feministkinjama iz zapadnoslovenskih i istočnoslovenskih zemalja. Značaj biografistike za učvršćivanje tih veza u Jugoslavenskoj ženi izuzetan je, na šta ukazuje već brojnost članaka ove vrste. Biografski portreti Čehinja posvećeni su Ruženi Svodobovoj, Eliški Krasnohorskoj i Ani Pamrovoj, Ruskinja Sonji Kovaljevskoj, i Poljakinji Mariji Konopnickoj. O zastupljenosti biografskog žanra u časopisu govori i određen broj tekstova posvećenih južnoslovenskim, odnosno srpskim, hrvatskim i slovenačkim feministkinjama i književnicama Mariji Jambrišakovoj, Franji Tavčarevjoj, Mariji Stroci, Katarini Zrinskoj, Veri Tkalec, Ani Vidović, Jelisavi Prasničkoj, Isidori Sekulić.[7]

Žanr ženskog portreta, ženska istorija i (jugo)slovenski feminizam

Žanr ženskog portreta je kao pojam u srpsku književnu teoriju uvela Stanislava Barać u svojoj tezi „Žanr ženskog portreta u srpskoj periodici 20-ih i 30-ih godina 20. veka“. Ženski portret se smatra karakterističnom pojavom srpske odnosno jugoslovenske ženske periodike. Prema autorkinim rečima, žanr ženskog portreta je određen njegovim funkcionalnim odlikama koje uključuju: nastanak teksta u kontekstu ženskog autorstva ili borbe za ženska prava, predstavljanje razvijene slike žene,[8] emancipatorsku tendenciju, uspostavljanje veze s ideologemom nove žene,[9] prikazivanje položaja žene u okviru patrijarhalnog društva, svesno ili nesvesno učestvovanje u ženskoj istoriji. Stanislava Barać navodi i to da je forma ženskog portreta raznovrsna, te on može biti i u obliku vesti, beleške, nekrologa, feljtona, polemike, kratke biografije, eseja, studije, priče ili pesme.[10]

Pored toga, vremenom se razvijala i jedna varijanta ženskog portreta pod nazivom portret-naučna studija. On je obuhvatao ženske portrete iz ugla pravne teorije, istoriografije, sociologije, filozofije, književne teorije, književne kritike, etnografije. Iako je ova varijanta ženskog portreta relativno nova pojava, ona je imala preteče u časopisima iz međuratnog perioda.[11] Nesumnjivo ih ima i u časopisu Jugoslavenska žena (1917–1920), gde su zastupljeni ženski portreti različitih oblika.

Zbog toga, govoreći o Jugoslavenskoj ženi, Žarka Svirčev navodi da, iako je kao teorijski okvir i žanrovska kategorija ženski portret primenljiv na širok spektar tekstova, trebalo bi imati u vidu da on nekad poprima i odlike drugih žanrova, najčešće biografije i književne kritike. Žarka Svirčev ih opisuje na sledeći način:

Hibridno koncipirani, portreti su donosili biografije žena, akcentujući intelektualne profile i njihovu ideološku opredeljenost, odlučnost i borbenost u savlađivanju društvenih prepreka, kao i interpretaciju njihovih književnih tekstova stavljajući težište na emancipatorski diskurs koji ih prožima. Važnost i značaj javnog angažmana, moć pisane reči i podsticajnost ličnog primera u emancipatorskim procesima lajt-motivi su ženskih portreta u kojima su predstavljene spisateljice. Mozaički ukršteni portreti prethodnica formiraju bogatu mrežu ženskog autorstva čiji je cilj uspostavljanje kontinuiteta ženske stvaralačke tradicije i svojevrsna podrška/ogledalo savremenicama.[12]

Kako Žarka Svirčev ovde nagoveštava, u uskoj vezi sa žanrom ženskog portreta je pojam ženske istorije. Tim odnosom se bavila Dara Šljukić, naglašavajući da u njemu glavnu ulogu igra žanr ženske istoriografije. Žanr ženske istoriografije imao je dugu tradiciju i pokušavao je da pomoću ženskih portreta doprinese vidljivosti ženske istorije. Ženski portret je tako bio važno sredstvo u rešavanju problema ženske istorije, koja se uvek odnosila na drugu, nevidljivu, alternativnu istoriju.[13]

Časopis Jugoslavenska žena sagledan u svetlu žanra ženskog portreta, objavljivao je portrete o jugoslovenskim ženama, ali u znatnoj meri i portrete o slovenskim ženama.[14] Zahvaljujući tome, ovaj žanr je poslužio i za razvijanje teorijskog okvira slovenskog feminizma. Kao kolevka socijalističkih ideja u Evropi, jasno je da su slovenske države i narodi bili plodno tle za negovanje feminističkih ideja. Prikazi istaknutih žena iz slovenskih zemalja doprineli su stvaranju mape njihovih međusobnih uticaja i uvidu u usklađenost dinamike feminističkog razvoja. To zauzvrat donosi novu perspektivu i pogled na čitavo evropsko kulturno nasleđe, jasniju sliku o istoriji feminizma na globalnom planu, a potencijalno krči put i ka novim teorijskim razmatranjima feminizma.

Ružena Svobodova, Eliška Krasnohorska, Ana Pamrova

Tekst o Ruženi Svobodovoj je napisala sama Zofka Kveder i on je veoma blizak romansiranoj biografiji. Ne sadrži toliko biografske podatke koliko opisuje ličnost ove češke književnice i dobrotvorke. Protkan je i lirskim opisima razgovora koje je autorka vodila sa njom, njihovim zajedničkim iskustvima i ličnim odnosom. Autorka uvodi čitateljku u tekst sledećim rečima:

Ne čini mi se tako davno, što sam u Pragu s dragom prijateljicom, dr Zdenkom Haskovom, posjećivala Ruženu Svodobovu. Ne znam, da li još stanuje tamo na Maloj strani u drugom katu jedne kuće, iz čijih se prozora pruža očima predivna slika bliskih Hradčana...[15]

Već nakon napisanih prvih redova, Zofka uspostavlja subjektivni i ispovedni ton, odustaje od bezličnog i sveznajućeg pripovedanja, sa ciljem da čitalačkoj publici približi lik svoje prijateljice. Ružena Svobodova prikazana je ne samo kao izvanredna romantičarka, već i kao socijalna radnica koja je naročito posvećena vaspitanju i obrazovanju siromašne dece. Njena predanost humanitarnim aktivnostima dolazi do izražaja, jer nam tekst svedoči o nesebičnom žrtvovanju i narušavanju sopstvenog zdravlja zarad pomaganja deci i mladima. Autorka Zofka Kveder se osvrće i na delo Ružene Svobodove Pretežak klas, daje kraću kritiku njene proze, prirode njenih junakinja i uopšte estetike u okviru koje piše:

Njezina je umjetnost prvoredna, suptilna, duboka. Njezine junakinje pate od života, jer imadu isuviše duše. [...] Ona je donekle romantičarka, romantičarka ne samo u svojim knjigama, nego i u svojem životu. Voli ljepotu, silno voli ljepotu...[16]

Članak je napisan u znak divljenja i poštovanja prema Ruženi Svobodovoj i njenom delu, na književničin pedeseti rođendan.

Zofka Kveder je posvetila članak sličnog karaktera i češkoj pesnikinji Eliški Krasnohorskoj, kojim slavi neprolaznost njenog dela i neizbrisivost njenog lika. Tekst je napisan na pesnikinjinu sedamdesetogodišnjicu, a njegov značaj se ogleda ne samo u biografskoj već i u drugim dimenzijama. Pre svega, Zofka Kveder počinje uvodom gde daje sažetak češke ženske književnosti i ističe njegov značaj za kulturni razvoj češkog naroda. Navodi Boženu Njemcovu, Karolinu Svetlu, Terezu Novakovu, Ruženu Svobodovu i Elišku Krasnohorsku, kao najveće češke književnice. Tako u samom uvodu ukazuje na postojanje svesti o ženskoj književnoj istoriji, a upotpunjuje ga stavljanjem u kontekst društveno-političkih prilika u kojima su one stvarale. Kako doba nacionalnog ushićenja pogoduje razvoju romantičarske i herojske poezije, Krasnohorska je imala priliku da se ostvari kao pesnikinja rodoljubivih stihova bliskih njenom duhu. Autorka objašnjava da pesnikinjin romantizam nije pronalazio publiku u mirnim vremenima u kakvim su se razvijali naturalizam, dekadentizam i impresionizam, ali da je u burnim vremenima uvek oživljavan i pravedno vrednovan. Osim toga, Kvedrova je i u ovaj tekst kao i u tekst posvećen Ruženi Svobodovoj, unela i dozu autobiografskog. Priseća se književnih rasprava između romantičara i modernista koje je pratila tokom svog života u Pragu, ali zaključuje da u prelomnim istorijskim trenucima kao što su trenuci uspostavljanja nacionalne sloge i jedinstva, i sami Krasnohorskini protivnici odaju počast njenoj idealističkoj i patriotskoj poeziji. Pisala je Eliška Krasnohorska, osim toga, i libreta za opere istaknutih kompozitora, a pokazala se i kao izvrsna prevoditeljka. Tekst je, prema tome, značajan iz više uglova: ugla žanra ženskog portreta, češkog nacionalnog pitanja i češke književne istorije.

Zofka Kveder je dala pregled i neknjiževnih poduhvata ove velike Čehinje. Saznajemo da je upravljala Ženskim proizvodnim društvom koje je prethodno osnovala Karolina Svetla, a u njemu je podsticala proizvodnju i prodaju narodnih čeških vezova. Osnovala je i ženski časopis Ženski listovi godine 1875. Iste godine je osnovala i društvo Minerva, koje se zalagalo za otvaranje prve ženske gimnazije.[17]

Među zaslužnim Čehinjama na stranicama Jugoslavenske žene pronašla je svoje mesto i Ana Pamrova. Kratak tekst o njoj je napisala Julka Hlapec Đorđević i, mada nema karakter biografije, značajan je za stvaranje intelektualnih veza između domaćih čitateljki i čeških autorki. Hlapec Đorđević zamera spisateljici to što u svom delu odstupa od feminističkog pristupa društvu, ali je preporučuje pretplatnicama časopisa kao zanimljivu intelektualku koja zauzima važno mesto na češkoj intelektualnoj sceni.

Sonja Kovaljevska

Portret Ruskinje Sonje Kovaljevske sastavila je Ruža Stojanović. Kao što će kasnije i sama Zofka Kveder u tekstu o Kamili Lucerni pozivati žene na visoko obrazovanje i angažovanje u javnom radu, tako i Ruža Stojanović svojim člankom o Sonji Kovaljevskoj odaje priznanje pionirkama u akademskoj sferi. Ruska matematičarka Kovaljevska, pripoveda Ruža Stojanović, istakla se kao vrsna naučnica, ali je čitateljkama Jugoslavenske žene ona bitna upravo iz razloga što je svojim žrtvovanjima osigurala pravo na visoko obrazovanje svim ženama.

Prema žanru, tekst je biografija, a obogaćen je i zanimljivim detaljima i anegdotama iz života ove naučnice. Ipak, osim matematičkih zapisa, ona je ostavila za sobom i veoma dobre književne tekstove, pod uticajem svoje starije sestre, Anjute Kovaljevske, koja je objavljivala u ruskim časopisima i poznavala Fjodora Dostojevskog. Sonja je po završetku doktorskih studija i osvojenih nagrada za matematička otkrića, postala profesorka Univerziteta u Stokholmu. Nije prestala da se bavi pisanjem, pa je objavljivala članke i kritike u novinama, a njena drama Borba za srećom, veoma je dobro primljena. Sonja je bila dobra prijateljica s istaknutom švedskom spisateljicom Elen Kej, te nam je jasno da je bila svesna značaja svoje uloge i svog mesta u intelektualnoj sredini.

Obimnija biografija Sonjina završena je rečima kojima joj se odaje počast ne kao matematičarki i ne kao književnici, već prvenstveno kao ženi:

Ona je žrtvovala svoj lični život da bi skinula okove koji su je sputavali i prokrčila put današnjem ženskinju, koje ide pravim putem ne boreći se sa onim teškoćama, kakvim su imale Sonja Kovaljevska i njena generacija.[18]

Marija Konopnicka

O Poljakinji Mariji Konopnickoj pisala je Zdenka Marković u tekstu pod nazivom „Marija Konopnicka: poljska pjesnikinja puka“. Zahvaljujući uvodu posvećenom političkim (ne)prilikama u kojima se Poljska nalazila, uključujući i neuspeli ustanak 1863. godine, autorka skicira okruženje u kom delo Marije Konopnicke dobija preciznije konture. Njena poezija opisana je kao spoj romantizma i novije, pozitivizmom obojene estetike, a u koji je utisnuta ljubav prema poljskom seljaku, radniku i uopšte, malom čoveku. Zdenka Marković pesnikinju naziva najizrazitijom predstavnicom jedne književne epohe koja je ikad postojala i njen književni portret deli na dva segmenta na osnovu tematike, motiva i senzibiliteta na tzv. poeziju boli i poeziju tužbe. Konopnicka se prikazuje kao pesnikinja lirike i epike, gde dolazi do izražaja njeno duboko razumevanje kako osećanja poljskog naroda tako i pripovedačkih postupaka.

Iako se ovaj tekst pre može svrstati u studije nego u biografije, njegov potencijal ne leži toliko u analizi rodoljubive poezije koliko u ideji o ženi koja je probudila svoj narod iz duhovnog mrtvila i povratila mu nadu i borbenost za slobodu.

Isidora Sekulić

Iako zamišljen kao kritička ocena stvaralaštva velike srpske književnice Isidore Sekulić, ovaj tekst profesora Jovana Grčića ima pretenzije da na jednom mestu izloži kraću uporednu analizu slovenske ženske književnosti. U tekstu čitamo:

[...] s druge je strane Isidora Sekulićeva i suviše staložena te duševno i umno razbistrena, a da bi se zanosila nihilističkim idejama Ruskinje Vere Sasulićeve ili se povodila za – po Brandesu – ciganskom prirodom Ruskinje Sonje Kovalevske za koju prijateljica joj Švedkinja Elen Kej veli, da je osećala svoje misli i mislila svoje osećaje. Isidora Sekulićeva sretno ume u sebi da spoji simpatičnu iskrenost, prostoduhost, nostalgiju Čehinja Božene Njemcove (Barbare Pankove) i Karoline Svetle (Johanke Rotove) te Poljakinje Marije Rodjevičevne sa istinskom i finom karakteristikom, s otvorenim, zdravim pogledom na život [...].[19]

Nakon hvalospeva upućenim Isidorinom delu „Đakon Bogorodičine crkve“ i delu čiji naziv autor ne pominje, mada je zasigurno u pitanju delo „Iz prošlosti“, dat je i kratak osvrt na njeno celokupno dotadašnje stvaralaštvo. Grčić potom završava svoj ekspoze sledećim rečima: „Bilo bi prerano, o Isidori Sekulićevoj kao književnici izricati odlučan sud. [...] A završnu reč o njoj ostavimo da izreče kakav naš Sent-Bev, kada bude sastavljao galeriju znamenitih jugoslavenskih žena.“[20]

Iako je objavljen veliki broj tekstova o Srpkinjama i njihovim dostignućima na polju borbi za prava žena u Jugoslavenskoj ženi , ova kratka kritika dela Isidore Sekulić jedina je koja se bavi srpskom književnicom, odnosno konkretnom ženom iz Srbije. Tekst se usredsređuje isključivo na književnu vrednost dela, za razliku od ostalih tekstova o književnicama poput onog o Poljakinji Mariji Konopnickoj u kom se književna dimenzija prožima sa angažovanom i patriotskom.

Marija Jambrišakova, Vera Tkalec, Ana Vidović, Jelisava Prasnička, Kamila Lucerna, Katarina Zrinska, Marija Stroci

Kako je časopis izlazio u Hrvatskoj, ne čudi to što najveći broj biografskih tekstova za predmet ima zaslužne žene hrvatske istorije i javne scene.

Prilogom o Mariji Jambrišakovoj predstavila se Ljuba Drakulić Plecer, već u prvom broju Jugoslavenske žene. Tekst je nastao na sedamdesetogodišnjicu ove hrvatske prosvetne radnice, a među prvim redovima autorka određuje ton: „Nije mi nakana da budem njezinim biografom, hoću tek, da je hrvatskim ženama prikažem takovom, kao što ona živi u uspomeni njene bivše učenice.“[21]

Uprkos tome, tekst obiluje značajnim biografskim podacima, te nesumnjivo ima osobine jedne biografije. Marija Jambrišakova predstavljena je kao brižna i posvećena učiteljica i borkinja za visoko obrazovanje žena, naročito u oblasti pedagogije i književnosti, borkinja za jednako pravo na zaposlenje i jednako plaćen rad muškaraca i žena. Njene zasluge na tom polju delovanja posmatraju se prvenstveno kroz ljubav prema hrvatskom narodu, kroz majčinsku naklonjenost vaspitanju i obrazovanju dece koja se opisuje kao prirodna urođenost kod žena. Uloga Marije Jambrišakove, iako konzervativna za današnja shvatanja, u Hrvatskoj u 19. veku bila je izrazito emancipatorska i pionirska.

Srodan ovom članku je i portret Vere Tkalec koji je potpisala Ružica Šarić Cihlar i u njemu nailazimo na sledeće zapažanje:

Čitamo o velikim ženama stranih naroda, želimo upoznati njihov rad, divimo im se i žalimo što i u nas nema takovih žena. A u isti mah pored nas stupa žena, kojoj se svatko pokloniti mora, a koju u istinu i ne poznajemo. Vrijednosti i značenje Vere Tkalec nije samo u ovoj njezinoj velikoj brizi i ljubavi za dječicu, ona je i perom iskitila mnogu stranicu naše socijalne literature. [22]

Želeći da iskaže poštovanje prema svojoj bivšoj učiteljici, autorka se divi njenoj ljubavi prema deci i narodu. Ističe njen neumoran rad na obrazovanju i borbi protiv poroka, podstaknut nadom u što svetliju budućnost svoje otadžbine.

Za oživljavanje lika i dela prvih ilirskih pesnikinja u Jugoslavenskoj ženi zaslužan je Većeslav Heneberg u eseju „Ana Vidovića“. On se osvrće na žensku poeziju objavljivanu u Danici ilirskoj u epohi romantizma. Nadahnute idejom nacionalnog preporoda, svoje pesme pune patriotskog zanosa objavljivale su Julijana Gaj, Anka Obrenović, Dragojla Vočinčić, Dragojla Jarnević i Ana Vidović. Od njih je poslednja, Ana Vidović, ostavila najviše traga u istoriji ženske književnosti pa joj je portret posvećen. Osim kratke biografije, data je i kritika njene pesme i ukazano na značaj koji je imala u tada mladoj ilirskoj književnosti.

Od ostalih znamenitih Jugoslovenki opisana je i Jelisava Prasnička, žena koja je čitav svoj život posvetila kulturnom uzdizanju svog naroda i borbama za prava žena. Autor članka je Josip Pasarić, a Jelisavina postignuća su sažeta u sledećim rečima: „[...] gospođa Jelisava Prasnički može se smatrati začetnicom ne samo književnoga društva za pučku prosvjetu, nego i ženskoga udružena u Hrvatskoj, te se s pravom ubraja u kolo znamenitih jugoslovenskih žena.“[23]

Kraći biografski esej o Kamili Lucerni napisala je Zofka Kveder, na njenu pedesetogodišnjicu i povlačenje iz prosvetarskog sveta. Dajući naznake o autorkinom kretanju u profesorskoj karijeri, Zofkin tekst poprima ton manifesta u kom se žene pozivaju na akademsko obrazovanje i učestvovanje u javnom životu, a sve u službi napretka i uzdizanja čitavog naroda. Kao primer za uzor, koristi se Kamila Lucerna i srpske književnice i naučnice. Čitamo:

Mi druge žene želimo, da naše akademski obrazovane žene u većoj mjeri nego do sada davaju inicijativu u javnome narodnome radu u našim feminističkim i socijalnim pothvatima kako to rade Srpkinje u Beogradu i kako su to radile njihove predšasnice.[24]

Takođe, podužu biografiju jedne istaknute hrvatske rodoljupke i plemićke iz sedamnaestog veka, Katarine Zrinske, potpisuje Marjana Podolj. Isprepletana istorijskim događajima, ova biografija veliča banicu Katarinu Zrinsku, ne samo kao aktivnu učesnicu u donošenju bitnih odluka za svoj narod, već i kao prosvetnu radnicu. Tekst je, između ostalog, važan ne samo zbog pokušaja da žrtve i trud Katarinin sačuva od zaborava, već i zbog toga što se osvrće na začetke hrvatske ženske književnosti počev od petnaestog do sedamnaestog veka.

Biografija koja se nadovezuje na biografiju Katarine Zrinske jeste ona koju je Josip Pavić posvetio hrvatskoj pozorišnoj glumici Mariji Stroci, na njenu pedesetogodišnjicu. Njeno glumačko umeće, kao i njene osobine poput vedrine i velikodušnosti, prema autorovim rečima, ubrajaju je u redove najvećih glumica i žena sa naših prostora. Autor piše nadahnuto o svojoj prijateljici i raznim načinima na koje je zadužila hrvatski narod i njegovu književnost, a ulogu Katarine Zrinske opisuje kao ulogu kojom je oživela ovu znamenitu istorijsku ličnost i probudila nacionalno saosećanje prema njenom tragičnom i požrtvovanom životu.

Franja Tavčarjeva

Portret Franje Tavčarjeve piše sama Zofka Kveder. Napisan s nadahnućem, o svojoj sunarodnici Kvedrova pripoveda ističući njenu filantropsku prirodu. Franja Tavčarjeva je predstavljena kao otelotvorenje demokratskih načela na kojima počivaju svi slovenski narodi, u pogledu čega se razlikuju samo Hrvati čija je svest odviše oblikovana pod uticajem mađarske. U tekstu se ističe značaj demokratije za opstanak i jedinstvo jednog naroda, a „između redova” oseća se uticaj marksističkih ideja. Jednakost i besklasnost društva ističu se kao najveće vrednosti slovenskih naroda, a Franja Tavčarjeva svojim životom dokazuje čitavu lepotu ovih načela.

Zahvaljujući Zofkinoj prozi ispunjenoj zanosom, duh slovenačkog naroda se predstavlja kao blizak srpskom i češkom duhu. Franja Tavčarjeva, kao supruga gradonačelnika Ljubljane i javna ličnost, zadobila je simpatije naroda zbog svoje skromnosti, nesebičnosti, prostodušnosti i dobrote. Naročito su slikoviti opisi njenog rada sa poslugom, njene prizemnosti i idealizma. Na narodnim svetkovinama uvek je bila omiljena figura, a u govorima je snažno zagovarala jugoslovenstvo. Zofka je vodila prepisku sa Franjom, iz čijih pisama izdvaja nekoliko redova gde znamenita Slovenka iznosi utiske povodom proslave koja joj je u narodu napravljena na pedesetogodišnjicu, događaju kom je esej i posvećen.

Zaključak

Žanr ženskog portreta igra veliku ulogu u upoznavanju čitalačke publike sa zaslužnim ženama iz drugih, naročito slovenskih zemalja. Ipak, biografistika u pravom smislu te reči je u Jugoslavenskoj ženi primenjena tek na određen broj ličnosti i to na Ruženu Svobodovu, Elišku Krasnohorsku, Sonju Kovaljevsku, Franju Tavčarjevu i Mariju Jambrišakovu. Međutim, osim toga, u izbor tekstova su ušli i tekstovi o Mariji Konopnickoj, Isidori Sekulić, Ani Pamrovoj, Ani Vidović, između ostalih, iz razloga što predstavljaju kritike slovenskih književnica, iako nemaju za cilj bavljenje i privatnim vidovima njihovih života, odnosno iako nisu celoviti u svom portretisanju. Isto tako, tekstovi o istorijskim ili javnim ličnostima su uzeti u obzir, ukoliko imaju neke odlike ženskog portreta.

Savremenice o kojima se pisalo i same su neretko objavljivale u Jugoslavenskoj ženi. Zofkina privrženost češkoj situaciji, vidljiva je i u brojnim tekstovima na temu dešavanja u Češkoj, vestima o otvaranju ženskih škola, o socijalnim, staleškim i političkim pitanjima koja se tiču Čehinja.

Jugoslavenska žena kao i ličnost Zofke Kveder mogu se smatrati mostom koji spaja feministkinje i književnice iz različitih slovenskih zemalja, mestom dijaloga i prostorom panslavističke istorije ženske književnosti. Kako su slovenske države delile sličnu sudbinu u nacionalnim i društvenim pitanjima, tako su i preduslovi za razvoj feminističkih ideja u njima bili slični. Devetnaesti i dvadeseti vek su bili vekovi oslobođenja i buđenja ovih nacija, a žene su pritom, u socijalističkom duhu, igrale podjednako važnu ulogu. Iz tog razloga je bilo pogodno predstaviti ovaj časopis iz ugla povezanosti istorije i ideologije, a sve sa idejom apstrahovanja slovenskog feminizma kao analitičke kategorije.

Poznato je da je ovaj časopis imao snažnu ideološku podlogu borbe za žensku emancipaciju, pa otud i tekstovi o obrazovanju, ženama u prosveti i javnim službama. Iako su mnogi od njih inspirisani ličnim odnosima autora i autorki sa istaknutim ženama tog doba, oni često umeju i da zađu dalje u vremenu i prostoru te je stoga njihov istoriografski potencijal za stvaranje ženske istorije slovenskih naroda, ali i za stvaranje istorije ženske slovenske književnosti, izuzetan.