Zbornik radova Feminizam, aktivizam, politike: Proizvodnja znanja na poluperiferiji nastao je kao sinteza akademskih tekstova i refleksija na akademski i aktivistički rad naučnice, feministkinje i aktivistkinje Marine Blagojević Hjuson (Hughson). Zbornik otvara posveta iz pera Filipe Blagojević, kćerke Marine Blagojević Hjuson, dok su urednice zbornika Zorana Antonijević i Sanja Ćopić napisale uvodni tekst. Zbornik je oblikovan u šest tematskih celina, od kojih pet sadrže 31 akademski tekst posvećen teoriji, aspektu roda u teoriji Marine Blagojević Hjuson i udelu aktivizma u akademskom radu naučnica. Poslednja oblast sadrži intervjue, govore i kolumne čija je autorka sama Marina Blagojević Hjuson. Radovi koji sačinjavaju zbornik osmišljeni su kao osvrt na zaostavštinu i naučna dostignuća Marine Blagojević Hjuson, ali i kao temelj za nastavak teorijskih istraživanja i aktivističkih praksi u budućnosti. Zbornikom su otvorena nova polja, kako za istraživače čiji su radovi uključeni u zbornik, tako i za nove istraživačice i istraživače u oblastima sociologije roda, feminističke teorije i studija roda i maskuliniteta. Poslednji odeljak zbornika sadrži kratke biografije autorki i autora radova.

U prvo poglavlje pod nazivom „O teoriji poluperiferijalnosti, poluperiferija i proizvodnja znanja“ uključeno je pet radova u kojima je iz različitih perspektiva analiziran koncept poluperiferije koji je na prostoru bivše Jugoslavije uspostavila i za čiju se institucionalizaciju zalagala Marina Blagojević Hjuson. U prvom radu ovog poglavlja Džef Hern (Jeff Hearn) se fokusira na individualnost i transnacionalnost kako individualnih istraživača tako i naučnih oblasti i transnacionalnih društava, s posebnim akcentom na transnacionalnom uobličavanju inidividualnih istraživača. Pri tome ističe Marinu Blagojević kao primer za istraživačicu koja deluje u polju transnacionalnih naučnih oblasti. Marija Babović analizira knjigu Sutra je bilo juče, objavljenu 2015. godine kao svojevrsnu intervenciju na sopstvena prvobitna istraživanja koja je Marina Blagojević Hjuson vršila osamdesetih godina 20. veka na temu profesionalno uspešnih žena u (bivšoj) Jugoslaviji, čemu je pridodala i autorefleksiju o razvoju sopstvenog naučnog puta i akademskih dostignuća. Marija Babović se fokusira na teoriju Marine Blagojević Hjuson o transformaciji patrijarhata u Srbiji kao zemlji koju karakteriše poluperiferijalnost. Sonja Avlijaš analizirala je zalaganje Marine Blagojević Hjuson za postavljanje teoretskih okvira neophodnih za proizvodnju znanja na poluperiferiji. Autorka rada ukazuje na jedinstveni feministički okvir u kojem je Marina Blagojević Hjuson naglašavala da je neophodno stvarati kako bi se izbeglo delimično i nepotpuno znanje koje će potom uticati na kreiranje necelovite javne politike. S proučavanjem veze poluperiferije i proizvodnje znanja nastavlja Ivana Spasić u radu „Lociranost znanja: Novije kritike slepih mrlja društvene teorije“. Uzimajući kao teorijski okvir teoriju o poluperiferijalnosti Marine Blagojević Hjuson, autorka kritički pristupa nejednakostima u savremenom društvu i njegovoj podeli moći, insistirajući pritom na proizvodnji kontekstualizovanog znanja kao načinu za rasvetljavanje i smanjenje društvenih nejednakosti. Prvo tematsko poglavlje završava rad Milice Resanović na temu socioloških istraživanja kulturne proizvodnje i potrošnje iz perspektive teorije poluperiferijalnosti.

Drugu celinu, „Rod, rodne teorije i urodnjavanje znanja“, sačinjava šest radova na temu integrisanja rodnosti u sociološka istraživanja u Srbiji i konteksta rodne egalitarnosti, te zastupljenosti mizoginije u institucionalizovanom znanju. Mirjana Bobić obrađuje razvoj rodne demografije u Srbiji, posebno se fokusirajući na pionirske korake koje je preduzela Marina Blagojević Hjuson uvodeći kategoriju roda u istraživanja socijalne demografije. Autorka ističe značaj uspostavljanja rodne demografije kao intersekcionalne discipline koja osvetljava neravnopravni položaj žena i muškaraca u društvu. U radu „Prepreke i podsticaji za razvoj sociologije roda“ Ana Pajvančić-Cizelj fokusira se na doprinos Marine Blagojević Hjuson u formiranju sociologije roda na prostoru bivše Jugoslavije i, u lokalnom kontekstu, na prostoru Srbije. Autorka još jednom ističe značaj kontekstualizacije znanja, osobito u zemljama delikatnog poluperiferijalnog položaja. Olivera Pavićević u svom radu analizira ličnu autonomiju kroz rodnu perspektivu, povezujući feminističku teoriju i njenu interpretaciju lične autonomije. Rad Jelene Pešić i Dragana Stanojevića donosi rezultate analize istraživanja iz oblasti rodne podele uloga sprovedenih u toku prethodne tri decenije (1989, 2003, 2012. i 2018). Kontrastiranjem rezultata istraživanja, autori su dobili uvid u postepeni rast otpora prema tradicionalnim patrijarhalnim rodnim podelama uloga. O temi rodne ravnopravnosti i rodnoj podeli uloga piše i Slađana Dragišić Labaš u radu na temu „Porodične prakse, profesionalni rad i bračna satisfakcija žena“. Autorka empirijskim pristupom odnosu majke, profesionalno ostvarene žene i količine slobodnog vremena posvećenom ličnim i bračnim potrebama analizira povezanost višestruke uloge žene i nezadovoljstva koje prati ovaj kontekst, posebno naglašen u zemljama poluperiferije. Poslednji rad u drugoj celini analizira eksplicitni primer duboko uvreženog mizoginog diskursa maskiranog elementima koji podstiču pozitivan osećaj nacionalne pripadnosti.

Treći odeljak, „Ka rodnoj ravnopravnosti – institucije, aktivizam i politike“, čini pet radova koji tematizuju integraciju rodne ravnopravnosti u institucionalnim i javnim sferama na području Srbije i Bosne i Hercegovine, zadržavajući transnacionalni i interdisciplinarni karakter zbornika. U prvom radu u ovoj celini Marijana Pajvančić ukazuje na doprinos Marine Blagojević Hjuson prilikom rodnog osvešćivanja institucionalnog diskursa, navodeći i aktivizam koji je pratio njen akademski rad. Utemeljene u poluperifernom položaju Srbije, Zorica Mršević i Svetlana Janković ukazuju na međusobno zavisni odnos domaćih i stranih institucionalnih modela. Angažovanjem Marine Blagojević Hjuson u izgradnji znanja o rodnoj ravnopravnosti i njenim javnim politikama u Bosni i Hercegovini bavi se Jelena Milinović, u radu na temu izgradnje i jačanja institucija o rodnoj ravnopravnosti. Krasimira Daskalova (Krassimira Daskalova) obrađuje razvoj feminističkog pokreta u socijalističkoj Bugarskoj tokom godina Hladnog rata, a kroz privatni život i profesionalni razvoj Sonje Bakiš, glavne urednice časopisa Žena danas (1965–1980). Naposletku, Karen Gabrijel (Karen Gabriel) ukazuje na negativan uticaj pandemije Kovid-19 na položaj žena u Indiji kroz nastanak novih i produbljivanje postojećih razlika i rodno neosetljivih politika.

Četvrta tematska celina, „Ka pozitivnoj istoriji: pomirenje, nenasilje i bezbednost“, sastoji se iz četiri teksta. Vesna Nikolić-Ristanović ukazuje na prakse predstavljanja nasilja nad ženama tokom ratova na prostoru bivše Jugoslavije, ističući model instrumentalizacije žena i njihove hijerarhizacije, te posledice ovih praksi po feministkinje koje nisu pravile distinkcije te vrste. Sanela Bajramović analizira prenos znanja sa centra, koji predstavljaju aktivistkinje iz Švedske, ka poluperiferiji koju u ovom radu predstavlja Bosna i Hercegovina. U radu na temu „Refleksije na nasilje prema ženama u radovima Marine Blagojević Hjuson“ autorka Nevena Petrušić ističe stavove ove naučnice o faktorima koji formiraju strukturalne uzroke nasilja prema ženama i preduslove neophodne za razvijanje javnih politika usmerenih protiv opresije i diskriminacije žena. Na samom kraju, Aleksandra Bulatović usmerava pažnju na funkcionalan pristup obrazovanju sistema bezbednosti koji bi uključivali i žene kao jednake i aktivne saradnice.

Peti odeljak čine četiri teksta kojima se analiziraju kritičke studije maskuliniteta, tema koja je okupirala Marinu Blagojević Hjuson u najskorijem akademskom razvoju i u čijem je osnivanju aktivno učestvovala. Lilijana Čičkarić se osvrće na knjigu Marine Blagojević Hjuson Muškarci u Srbiji, promene, otpori, izazovi, objavljenu 2018. godine, ističući monografiju kao važan kvantitativni i kvalitativni osnov iz kog bi mogle proisteći dalje aktivnosti na polju rodnih politika i protiv rodno zasnovane opresije i diskriminacije. Suprug Marine Blagojević Hjuson, Džon Hjuson (John Hughson), ukazuje na njena promišljanja o transnacionalnim maskulinitetima i muškim instuticijama reflektovanim na pretežno maskuline sportove poput fudbala i kriketa, što je rezultiralo njihovim zajedničkim radom. Prem Kumar Vidžajan (Prem Kumar Vijayan) problematizuje maskulinu dominaciju u institucijama, na primeru univerziteta u Indiji, zastupajući stav da je univerzitet centar diseminacije znanja koji istovremeno formira i prenosi neravnopravnost polova. Dragana Jeremić Molnar i Aleksandar Molnar analiziraju nastanak teorije arijevskog muškog društva – Männerbund, i proces promena koji je doživela od originalne formulacije do kasnijeg slabljenja.

Šesta tematska celina nosi naziv „Marinina intelektualna kuhinja: razgovori i sećanja“. Ova celina je sačinjena od sedam radova sećanja na Marinu Blagojević Hjuson, koji sintetišu privatni i profesionalni život ove naučnice, njene ideje o teoriji, nauci, aktivizmu, feminizmu i umetnosti. Prvi je rad Džona Hjusona koji donosi refleksije na više od jedne decenije zajedničkih jutarnjih razgovora uz kafu začinjenih vizijama budućih radova, kritikama javnog diskursa u intelektualnim i socijalnim sferama, kao i razmatranjima i odgovorima na kritike naučnog rada Marine Blagojević Hjuson. Biljana Dojčinović iscrpno predstavlja dva projekta saradnje sa Marinom Blagojević Hjuson, proistekla iz prijateljstva dveju naučnica i saglasnosti da granice među disciplinama moraju biti prekoračene kako bi se proizvodilo lokalno, autonomno znanje. Zilka Spahić Šiljak osvrnula se na tri susreta sa Marinom Blagojević Hjuson koju doživljava kao veliku eruditkinju i istraživačicu, na susrete u Sarajevu, Novom Sadu i Beogradu iz kojih je proisteklo njeno ohrabrenje da nastavi sa angažovanjem na polju rodne ravnopravnosti. Svetlana Tomić se u biografskom, autobiografskom i memoarskom eseju fokusirala na povezanost nauke, umetnosti i kreativnosti i njihovog doživljaja kod Marine Blagojević Hjuson. Iscrpnim radom dopunjenim elektronskom prepiskom, crtežom i pozivnicom autorka prikazuje stvaralački proces kroz prizmu razmišljanja i stavova Marine Blagojević Hjuson. Branislava Knežević se u kratkom izlaganju oprašta od Marine Blagojević Hjuson rečima: „Bila je neko, ne i neočekivano, više u svetu nego u nas“. Tanja Đurić Kuzmanović u radu prikazuje razvoj istraživanja na kojima je radila Marina Blagojević Hjuson, njene motive i porive, te ukazuje na motivaciju i inspiraciju koje iz njenih dostignuća treba da crpe istraživači i istraživačice. U završnoj refleksiji u šestoj celini, Nina Like (Nina Lykke) se osvrće na svoj prvi susret sa Marinom Blagojević Hjuson u Bukureštu 1989. godine, u periodu koji su obeležile političke i društvene promene i previranja i duboko interesovanje Marine Blagojević Hjuson i njeno razumevanje položaja koji su zauzimale žene u istim.

Zbornik završava sedmi odeljak u kojem su intervju Marine Blagojević Hjuson sa samom sobom, govori na dodeli nagrade „Anđelka Milić“ iz 2016. i 2017. godine, kao i dve kolumne ove naučnice objavljene u dnevnom listu „Politika“ tokom 2017. godine. Završni deo karakteriše, kako navode urednice zbornika, nada u promenu i poboljšanje koji mogu biti postignuti širenjem i deljenjem znanja, povezivanjem i istrajnošću u borbi za „svetlo na kraju tunela“.

U intervjuu sa samom sobom iz 2013. godine, Marina Blagojević Hjuson je rekla da njen život ima suviše „kompleksnu matricu da bi bio redukovan i smešten u jednostavan i trivijalan, najčešće hronološki tok“. [2] Opseg tema i raznovrsnost radova u zborniku Feminizam, aktivizam, politike: Proizvodnja znanja na poluperiferiji to jasno pokazuje. Zbornik ne samo da predstavlja omaž životu i radu Marine Blagojević Hjuson kao naučnice i aktivistkinje, već otvara polja za nove generacije istraživača i istraživačica, istovremeno ih inspirišući i ohrabrujući da krenu težim i manje poznatim putem. Po tome podseća na dva toma zbornika o mizoginiji koje je Marina Blagojević s velikim entuzijazmom i trudom uredila i objavila. Zbornik objavljen kao sećanje na nju jeste priznanje važnosti njenog rada, duboko emocionalni oproštaj, ali i smernica za buduće generacije u svim naučnim oblastima kojima se Marina Blagojević Hjuson bavila, kao i onima za koje su njena istraživanja bitna.