Navigacija

Vukoman Stranjančević
Filološki fakultet
Univerzitet u Beogradu

Kineske lutkine kuće

Moderna kineska drama i Henrik Ibzen / Mirjana Pavlović. – Beograd: Geopoetika izdavaštvo, 2014 (Beograd : Čigoja štampa). – 300 str. ; 20 cm. – ISBN 978-86-6145-159-1

Knjiga Moderna kineska drama i Henrik Ibzen, objavljena u ediciji Teorija izdavačke kuće Geopoetika, nastala je kao deo projekta „Prevod u sistemu komparativnih izučavanja nacionalne i strane književnosti i kulture” Ministarstva prosvete, nauke i tehnološkog razvoja Republike Srbije. Autorka u uvodnoj reči objašnjava izbor i temu rada, a kao motivaciju da se datom temom bavi navodi nedovoljno istražen uticaj Henrika Ibzena na modernu kinesku dramu kako u okviru srpske, tako i u okviru evropske kulture. Knjiga ima trodelnu strukturu, a jasan i jednostavan jezik kojim je napisana čine je dostupnom i široj čitalačkoj publici, ne gubeći time na informativnosti i stručnosti. Osnovna ideja knjige jeste istraživanje fenomena recepcije i uticaja jednog evropskog pisca na kinesku modernističku književnost, sa užim fokusom na rađanje govorne drame kao posebnog žanra u tadašnjoj Kini. Pažljivo prateći i analizirajući odnos Ibzenovog dela i kineske dramske umetnosti, autorka uspeva da pokaže razvoj modernističke književnosti van evropskog konteksta, ali i da uspostavi vezu između dva modernizma – kineskog i (zapadno)evropskog.

Uvodni deo studije Mirjana Pavlović koristi kako bi ocrtala i objasnila književno-istorijski kontekst Kine s početka XX veka. Sažetim i konciznim predstavljanjem prelaska kineskog društva iz zatvorenog feudalnog u moderno, za koji su karakteristični raskid sa konfucijanskom filozofijom i moralom, kao i buđenjem nacionalne svesti, autorka precizno mapira neuralgičan trenutak u kome se Ibzenovo delo pojavljuje u Kini. Preko kulturno-društvenog Pokreta Četvrtog maja Mirjana Pavlović daje prikaz kako stanja u kineskoj književnosti tako i raznih teorijskih pitanja o svrsi i ulozi koje je ona u tom u trenutku trebalo da ima. Opis reforme kineskog dramskog izraza od tradicionalonog muzičkog pozorišta do govorne drame, autorka koristi da ukaže na povezanost društveno-političkih previranja sa umetničko-estetičkim promenama koje zahvataju kinesku dramu. Nakon toga Mirjana Pavlović (p)opisuje kineska književna društva i njihove časopise, među kojima kao veoma važan izdvaja časopis Nove omladine, u okviru kog će Ibzenova dela prvi put biti predstavljena široj kineskoj javnosti. Na kraju ovog poglavlja autorka daje sadržajan opis drama koje su se u tom periodu izvodile kako bi pokazala postepeno afimisanje govorne drame, ali i dramskog stvaralaštva kao ravnopravnog segmenta književne umetnosti modernističke Kine.

Središnji deo knjige zauzimaju poglavlja posvećena praćenju razvoja recepcije Ibzenovovih drama u Kini. Kao ključne književno-istorijske tačke autorka uzima dve godine: 1918. godinu, kada se u okviru časopisa Nove omladine pojavljuju prevodi Ibzenovih drama Lutkina kuća, Narodni neprijatelj i Mali Ejolf i Hu Šijev esej „Ibzenizam” i 1928. godinu, u kojoj, povodom stogodišnjice od Ibzenovog rođenja, izlazi prva celovita studija na kineskom jeziku i, što je još važnije, nekoliko članaka „O Ibzenu” koje u okviru Jutarnjih novina izdaje Đijao Đujin. Upravo će pomoću Hu Šijevog, odnosno Đijao Đujingovog teksta Mirjana Pavlović pokazati razvojni put koji je u recepciji pređen od zainteresovanosti za Ibzena kao kritičara i reformatora društva, vezane prvenstveno za Pokret Četvrtog maja, do kasnijih interpretacija koje su više insistirale na umetničkom aspektu njegovih drama. Birajući upravo Lutkinu kuću, kao jednu od najprevođenijih i najizvođenijih Ibzenovih drama u tadašnjoj Kini, Mirjana Pavlović analizom različitih postavki pomenute drame pokazuje u kojoj meri su kineski autori uspevali da razumeju i u svoj kontekst prevedu zamisli evropskog umetnika. Autorka zaključuje da su „kineske Nore” iz tog perioda, iako ne poseduju umetničke finese svoje evropske imenjakinje, izuzetno važne za razvoj govorne drame, ali i za pokretanje važnih društvenih pitanja, kao što je, na primer, položaj žene u okviru patrijarhalnog konfucijanskog društva.

Konačno, u poslednjem delu studije, autorkino istraživanje je prvenstveno komparativnog karaktera. Celo poglavlje je posvećeno otkrivanju sličnosti i razlika koje postoje između Ibzenovih drama i drama Guo Možuoa, Tijen Hana i Cao Jua. Iscrpnom tekstualnom analizom Mirjana Pavlović pokazuje način na koji je kineska drama evoluirala od imitacija i delimično uspešnog usvajanja Ibzenovih dramskih tehnika, prisutnih kod Guo Možuoa i Tijen Hana, do potpuno samostalnog i autentičnog umetničkog izraza koji autorka iščitava u Cao Juovim dramama. Pored toga, dat je sveobuhvatni prikaz romantičarskih, realističkih i modernističkih tendencija kod sva tri pomenuta autora, kao i njihova teorijska razmatranja vezana za stvaralštvo Henrika Ibzena. U zaključku Mirjana Pavlović u sažetom obliku još jednom podseća na razvoj i uticaj koji je Ibzen imao na kinesku dramu i, iako samo na simboličnom novu, pokreće pitanje o novim uvidima i idejama vezanim za Ibzenovo delo, koji su se u kineskoj književno-umetničkoj praksi formirali krajem XX veka. Pre spiska literature s kraja knjige nalazi se dodatak koji čini lista važnijih kineskih prevoda i adaptacija Ibzenovih drama od 1918. do 1949. godine i slovarnik u kome su popisana i prevedena sva imena, naslovi dela, književnih društava i časopisa, kao i termina i pojmova iz kineskog jezika, što će onima koji ovu knjigu koriste u istraživačke svrhe biti od posebne koristi.

Mirjana Pavlović napisala je koristan i zanimljiv vodič kroz kinesku modernu dramu. Komparativna metoda kojom se autorka koristi u čitanju daje jedan novi pogled na kinesku (dramsku) književnost s početka XX veka. Pored toga, tema kojom se bavi, a koja u okvirima evropske (i naše) kulture nije dovoljno istražena, čini ovu monografiju nezaobilaznom literaturom kako za izučavaoce kineske moderne drame i uticaja koju je Henrik Ibzen na nju imao, tako i za sve one koji se bave proučavanjem sada već očigledno dvosmernog uticaja kineske i (zapadno)evropske modernističke književnosti. Stoga knjiga Mirjane Pavlović predstavlja ne samo vredan doprinos domaćoj nauci o književnosti već i stimulativnu teorijsko-interpretativnu osnovu svim budućim istraživačima i istraživačicama.

Chinese Doll's Houses

Moderna kineska drama i Henrik Ibzen / Mirjana Pavlović. – Beograd: Geopoetika izdavaštvo, 2014 (Beograd : Čigoja štampa). – 300 str. ; 20 cm. – ISBN 978-86-6145-159-1

Na početak stranice