Knjiga Marije Grujić Reading the Entertainment and Community Spirit nastala je na osnovu autorkine doktorske disertacije pod nazivom "Community and the Popular: Women, Nation and Turbo-Folk in Post-Yugoslav Serbia" i objavljena je 2012. godine u okviru edicije Nauka o književnosti Instituta za književnost i umetnost. Knjiga je, kao i disertacija, pisana na engleskom jeziku i sastoji se od pet poglavlja i opsežnog sažetka na srpskom jeziku. Pored toga, knjiga je opremljena bibliografijom i indeksom imena, koji čitaocu već na prvi pogled, kao kombinacija imena sa estrade, sa jedne, i imena savremenih kulturnih i književnih teoretičara, sa druge strane, obećava dobru zabavu. Prelistavanjem opsežne bibliografije, koju u većoj meri sačinjavaju dela na engleskom, a u manjoj na srpskom jeziku, i koja donosi studije iz domena proučavanja kulture i medija, teorija identiteta i rodnih studija, mahom objavljenih u poslednje dve decenije, čitalac stiče utisak o veoma aktuelnom pristupu autorke jednoj provokativnoj i zanimljivoj temi i njenom opredeljenju da dati problem osvetli kroz prizmu najsavremenijih pomenutih teorijskih pristupa. Takođe, iz pregleda bibliografije, kao i iz referenci unutar teksta, vidi se interdisciplinarnost pristupa, jer autorka konsultuje i pisane, i audio i vizuelne medije i Internet. Pri tome je važno napomenuti da je značajnu ulogu u autorkinom kritičkom sagledavanju problematike odigrala analiza periodike –popularnih časopisa i tabloidne štampe koja je doprinela mejnstrimizaciji turbo-folka (Radio TV revija, Magazin Rok, Džuboks), tako i specijalizovanih časopisa za kulturu i književnost koji su nastojali da ovu pojavu na kulturnoj sceni Jugoslavije a kasnije Srbije, kritički osvetle (Kultura). Upravo to čitanje zabave kroz pomenute pisane medije, kao jedan od mogućih načina čitanja ove knjige, jeste i predmet ove analize.

Već u samom naslovu pomalo neobičnom sintagmom Reading the Entertainment Marija Grujić određuje metodološki pristup temi. Otvaranjem mogućnosti čitanja jednog vida zabave, realizovanog gotovo isključivo u audio-vizuelnim medijima, dakle, namenjenog vizuelnoj percepciji, autorka neočekivano sugeriše analizu predmeta u okviru koje se sama pojavnost pevačica i inscenacija njihovih pesama zapravo može čitati kao bilo koji drugi književni tekst. Ovakav pristup je zasnovan na semiotičkom pristupu Stujarta Hola (Stuart Hall), prema kome, kako autorka navodi, "svaka vrsta reprezentacije predstavlja proces komunikacije između onoga ko poruku kodira, i onoga ko poruku prima i interpretira, pri čemu je taj proces prepleten sa odgovarajućim kulturnim kontekstom." Holove teorijske premise Marija Grujić dalje proširuje Bartovim (Roland Barthes) pristupom gde je "svaka vrsta kulturnog konstrukta u izvesnom smislu tekst, sistem znakova koji zahteva da bude rastumačen od strane recipijenta."

Ukrštanje ova dva teorijska pristupa autorka u knjizi dosledno sprovodi analizirajući primere tipiziranih pojava ženskih vokala koji su obeležili popularnu muzičku scenu od sedamdesetih godina naovamo, prateći, sa jedne strane, formiranje i razvoj specifične atributizacije pevačica koje u izvesnom smislu posmatra kao "likove" i junakinje šou biznisa, a sa druge nezaobilazne elemente inscencije koji su masovnim prihvatanjem tog novog trenda u muzici prerasli u njegova opšta mesta. Od analize atributa koji su dominantno odredili izgled pevačica i scenario živih nastupa ili spotova, preko sadržaja i poruka koje šalju tekstovi njihovih pesama, do analize uzroka masovne recepcije ovog trenda, autorka dolazi do zaključka da se upravo kroz te elemente oblikovala svojevrsna strategija te scene, pri čemu ona upotrebljava baš termin strategija kojim je implicitno naglašena osvajačka tendencija novog trenda u kulturi.

Pored Stjuarta Hola, Rolana Barta i niza drugih stranih teoretičara čiji su radovi u poslednjih dvadeset godina definisali teorijske pristupe u okviru teorija medija, rodnih studija i teorija identiteta, autorka je svoja istraživanja zasnovala i na temeljnoj analizi i problematizaciji teorijske literature o popularnoj kulturnoj sceni u Jugoslaviji i Srbiji koja je objavljena kod nas – u prvom redu Ivan Čolović sa svojim, kako autorka navodi, pionirskim delom u ovoj oblasti, Divlja književnost, zatim Milena Dragićević-Šešić, Ivana Kronja kao i niz autora okupljenih oko temata objavljenog u časopisu Kultura sedamdesetih godina. U kontekstu inovativnosti Grujićkinog teorijskog pristupa ovoj temi važno je napomenuti da ona određene stavove prethodno pomenutih proučavaoca ovog problema usvaja i dalje ih razvija, dok se sa pojedinim stavovima polemički razračunava. Tako, na primer, u odnosu na Čolovića koji govori samo o toposima koji se pojavljuju u tekstovima novokomponovane muzike, a čiji se pristup dominantno oslanja na teorijske postavke Romana Jakobsona, Grujićeva ide korak dalje i u skladu sa principima Holovog i Bartovog pristupa ističe da se može govoriti o toposima čitavog žanra kao "spleta verbalnih, vizuelnih i zvučnih aspekata reprezentacije", i takođe polemiše sa Čolovićevim poimanjem veza između formulaičnosti usmene književnosti i novokomponovane muzike. Iako se u svom radu često oslanja na delo Milene Dragićević-Šešić Neofolk kulura: publika i njene zvezde, Marija Grujić ipak polemički razmatra pojedine stavove ove autorke, pogotovo kada je reč o interpretaciji pojedinačnih primera sa turbo-folk scene.

U poslednjem poglavlju se prethodno profilisani teorijski pristup temi sagledanoj kroz prizmu teorija rodnih i nacionalnih identiteta pomera ka Bahtinovoj teoriji ironije i karnevalizaciji kulture. Shodno potrebama dokazivanja hipoteze o heteronormativnosti kao imperativu društva koji popularna muzička scena u Srbiji mora da zadovolji, autorka uvodi teorijske premise savremenih rodnih studija "čitanja" tela i fetišizacije, i kao primer sa naše muzičke scene koji svojim stavovima izlazi iz okvira zacrtane heteronormativnosti i koketira sa drugim opredeljenjima ističe primer turbo-folk pevačice Jelene Karleuše.

S obzirom na činjenicu da su u ekspanziji ovog šunda i neukusa važnu ulogu odigrali mediji, posebno bih skrenula pažnju na onaj deo knjige koji pokušava da osvetli ulogu medija, i to pre svega pisanih medija, čija je uloga bila ključna u početnoj fazi. Sa jedne strane, skrećući pažnju na intervjue ili postere koje je objavljivala Radio TV revija generišući i profilišući takvim prilozima poželjni vid zabave za mase, a sa druge, pružajući uvid u jedan temat iz 1970. godine specijalizovanog časopisa Kultura, koji je jednom grupom radova intelekualaca, nastalih na osnovu radio diskusije, pokušao da reaguje i kritički sagleda te nove pojave na kulturnoj i muzičkoj sceni Jugoslavije, autorka je osvetlila dvostruku ulogu štampanih medija – i onih ozbiljnih i onih na profitu zasnovanih. Marija Grujić objavljivanje ovog temata i pionirski pokušaj da se otvori novo polje u proučavanju kulturu pozitivno ocenjuje, jer je taj gest doprineo "stvaranju platforme za izučavanje popularne muzike kao akademske teme u bivšoj Jugoslaviji". Zaključak koji se implicitno nameće iz autorkinih analiza oslonjenih na materijal iz periodike, jeste da su štampani mediji imali istovremeno i kritičku ulogu (Kultura), i populističku (Radio TV revija), koja će vremenom postati sve dominantnija i glasnija i gotovo će istisnuti ovu prvu.

Kritici tog konzumerizma, jer "masovna kultura podrazumeva pasivnog recipijenta", dala je znatan doprinos Frankfurtska škola i svakako Teodor Adorno (Theodor Adorno) i Maks Horkhajmer (Max Horkheimer), koji se ubrajaju među najznačajnije dvadesetovekovne teoretičare epohe prosvećenosti. Kao što su u delu Dijalektika prosvećenosti (1973) Adorno i Horkhajmer postavili veoma važno pitanje koje je izoštrilo buduća proučavanja prosvetiteljstva i radikalizovalo određene interpretacije – gde prestaju pozitivne a počinju negativne posledice prosvetiteljstva, imajući na umu Drugi svetski rat, isto tako se može postaviti pitanje o odgovornosti i sprezi turbo-folk muzike i određenih zbivanja tokom '90-tih godina, na šta je Marija Grujić u poglavlju o Svetlani Ceci Ražnatović samo skrenula pažnju. U ovom kontekstu je takođe bitno napomenuti da knjiga Marije Grujić, za razliku od ostalih studija na ovu temu objavljenih u poslednjih petnaest godina u Srbiji, u kojima je često u prvi plan postavljeno sagledavanje problematike kroz političku prizmu, vrlo malo ili gotovo uopšte ne sagledava ovu temu kroz odnos politike i kulture.

S obzirom na činjenicu da autorka svojom knjigom pruža jasnu i oštru kritiku geneze folk i turbo-folk muzičke scene, u kojoj su ključnu ulogu odigrali mediji, ovo čitanje knjige Reading the Entertainment and Community Spirit je otuda bilo usmereno upravo na ova dva fokusa istaknuta u poslednjem delu izlaganja – (pisane) medije i njihov "prosvetiteljski"/obrazovni potencijal. Uloga periodike, kao najvažnijeg medija u procesu popularizacije ovog trenda u trenutku njegovog rađanja i prve razvojne faze, a pogotovo uloga Radio TV revije, koja sama po sebi nastoji da pruži integralnu sliku medijske scene, izašla je u prvi plan. Sa druge strane, segment u kojem autorka početke kritičkog sagledavanja popularne kulture i medija vezuje za Frankfurtsku školu i kritiku konzumerizma, asocira na ulogu koju je nastanak i razvoj štampe odigrao u popularizaciji prosvetiteljskih ideja, a koja u ponečemu naliči procesu homogenizacije kojim se autorka u svojim interpretacijama bavila.

Knjiga Reading the Entertainment and Community Spirit kritičkim sagledavanjem i zanimljivim interpretacijama nudi mogućnost za jedan novi vid dijaloga u kojima anomalne pojave savremene medijske scene treba da budu preispitane i teorijskom aparaturom razobličene.