Knjiga Žene u nauci: od Arhimeda do Ajnštajna ... – Osvajanje osvojenog Dragane Popović dio je projekta „Rodna ravnopravnost i kultura građanskog statusa, istorijska i teorijska utemeljenja u Srbiji“ (iii 47021) koji finansira Ministarstvo prosvete i nauke Republike Srbije u okviru programa integrisanih i interdisciplinarnih istraživanja za period 2011-2014. godine. Autorka u predgovoru objašnjava da je nastanak knjige vezan za njen dugogodišnji rad u Centru za ženske studije, na kursevima koji su tematizovali pitanja odnosa roda i nauke te mjesta naučnica tokom istorije u „muškom društvu“ prirodnih nauka. Dragana Popović je knjigu strukturirala tako da bude čitljiva i za širi auditorijum, a ujedno dovoljno informativna i pregledna. Autorka je uspjela da na sto šezdeset stranica sažme period od antike do danas. Što se tiče širine obuhvaćenog „prostora“, poglavlja su ograničena na „zapadni“ svijet, dok su žene sa Istoka simbolično pomenute. Osnovna nit knjige jeste opis borbe žena da dobiju svoje mjesto u prirodnim naukama, nužnost da budu podržavane od strane muških članova porodice (očeva, braće i muževa, ako su bile udate), i marginalizacija u odnosu na kolege. Zbog zavisnog položaja mnoge od njih nijesu priznate niti prepoznate od strane potonjih generacija.

Naslov upućuje na nevidljivost naučnica u eri nauke, zato što je to vrijeme omeđeno radom njihovih kolega Arhimeda i Ajnštajna. Nakon prologa i uvoda u kojima objašnjava osnovne postavke, autorka piše drugačiju istoriju nauke. Ona jasno i koncizno piše o naučnicama, otkrivajući skrivene, ali ne i izbrisane tragove o njihovom postojanju. Dragana Popović u stvari reinterpretira prošlost nauke, ukazujući na njenu kompleksnost; proširuje tok „muškog“ naučnog mišljenja, koji se i danas prikazuje kao monolitan. Svako ime pomenuto u ovoj knjizi otvara mogućnost novim naučnicama da nastave tradiciju svojih značajnih prethodnica.

Središnji dio knjige zauzimaju poglavlja o položaju žena u oblastima matematike i astronomije, potom medicine, hemije i biologije, kao i psihoanalize, sociologije i antropologije. Izdvojen je dio knjige posvećen ženskim izumima „od korseta do brisača za automobile“. Autorka govori o nobelovskim kontroverzama, ne/ispravljenim nepravdama i saradnji u nauci, odnosno „saradnji dva tela“. Tako je zaokružena prethodna priča o naučnicama jer se Dragana Popović bavi detektivskim poslom i razotkriva mehanizme prevara (posebno u dvadesetom vijeku, kada su žene ponovo počele da osvajaju prostor „pravih“ nauka), kojima je naučnicama bilo onemogućeno priznanje kakvo su dobijale njihove kolege. U jednom poglavlju navedene su i najznačajnije naučnice iz Kine, Indije i Japana. Prije spiska literature sa kraja knjige, nalaze se dva epiloga. U prvom epilogu iznose se podaci o današnjem položaju naučnica u svijetu, da bi u drugom epilogu bio dat kratak pregled istorije naučnica u Srbiji i opis rodne ne/korektnosti na fakultetima u Srbiji danas.

Dragana Popović je sačinila zanimljiv i koristan vodič za dalja čitanja. Na više nivoa je razvila priču o ženama, koje su uspjele da opstanu u svijetu nauke, njima nimalo naklonjenom. Osim kratkog, često gotovo literarnog portreta svake od naučnica, knjiga je opremljena reprodukcijama njihovih likovnih portreta, skulptura ili fotografija. One su tako i na vizuelnom nivou „materijalizovane“; nijesu apstraktne marginalne pojave u nauci već značajne inovatorke, nepravedno istisnute iz istorije nauke. Osim ovih reprodukcija, živost knjige i dinamika je postignuta na planu strukture podjelom na ne suviše duga poglavlja. Ona se mozaično uklapaju, spojena glavnom niti na kojoj autorka diskretno insistira. I na „mikro“ nivou svakog poglavlja razbija se monotonija suvoparnog nabrajanja jer se čitateljkama i čitaocima prvo opisuje kontekst određene epohe, a zatim im se skiciraju biografije naučnica, čiji je rad u tom periodu bio značajan. Autorka uvijek detaljnije opiše jednu ili više naučnica. Ponekad su to naučnice najpoznatije u svom vremenu, ali sada zaboravljene, a nekada piše i o naučnicama čiji je značaj tek skorije otkriven. Ukoliko piše o naučnicama poštovanim i danas kao i za života, autorka ne iznosi poznate činjenice, ili ih barem ne interpretira kao što su ih do sada interpretirali drugi autori. Životima naučnica se uvijek pristupa iz ugla njihove borbe da rade ono što žele, da se ravnopravno bave naukom kao njihove kolege.

Knjiga Dragane Popović daje drugačiji, nekanonski pregled istorije nauke, jer žene nijesu prikazane kao pomagačice, manje značajne od svojih muških srodnika ili drugih kolega, već kao autonomne naučnice. Stoga je ova knjiga značajna ne samo zbog obimnog materijala sažetog u njoj, već i kao istorijski dokument i ulazak ženskih studija u domen prirodnih nauka.